Op 1 juli werd Keti Koti gevierd, de 150e verjaardag van de afschaffing van de slavernij* in het toenmalige Koninkrijk der Nederlanden met de erkenning van het slavernijverleden en de gevolgen voor de nazaten. De koning erkende ( na anderhalve eeuw) het wegkijken van zijn voorouders en gaat de gangen van zijn voorouders onderzoeken om te weten te komen of en hoe zij actief zijn geweest met betrekking tot de slavernij. Het viel mij op dat de koning het woord, beestachtig, meerdere malen gebruikte als duiding van het gedrag van de plantagehouders en slavenhandelaren.
Ook ik heb wat dat betreft een familieverleden. Allereerst ben ik een nazaat van onder andere plantagehouders, niet in Suriname maar in Indonesië. Ik heb een beetje moeite met het stamboomonderzoek dat de vader van mijn zoon aan het doen is naar mijn voorouders. Niet vanwege deze ellendelingen uit mijn vaders stamboom, maar vanwege de ellendelingen in mijn moeders familie die veel recenter mijn moeder een zeer slechte jeugd bezorgden. Ik laat mijn verleden dan ook liever voor wat het is. Desalniettemin luisterde ik met verontwaardiging naar de verhalen waarin documenten ter sprake kwamen waarin werd vermeld dat tot slaaf gemaakte, Greetje van Angola, vrijgelaten werd. Hoezo? Wat was haar geschiedenis? Had wellicht één van mijn voorouders haar zwanger gemaakt? Of dat één van de plantagehouders 30 tot slaaf gemaakten vrijliet. Om hoeveel mensen ging het op de plantage? Mijn voorouders mengden zich uiteindelijk ook met de inheemse adel en zo heb ik een druppeltje Indonesisch bloed. Dit speelt allemaal vanaf de VOC-tijd tot aan de tijd van Multatuli, die roofbouw en onmenselijkheid aan de kaak stelde. Mijn opa, in 1889 geboren, heeft niet lang van de zo geroofde rijkdom kunnen genieten. Hij was, wat men toen, een onecht kind noemde, zijn vader zou een hoge positie in Indonesië hebben bekleed maar heeft hem nooit erkend. Hij vertelde dat hij als klein jongetje met een koets van huis werd gehaald en gebracht, maar als 14-jarige als matroos moest gaan varen omdat het geld op was.
Ik hoop dat we nooit meer zoals in het slavernijverleden met onze medemens zullen omgaan en bovendien dat ons bewustzijn hierover zich verder ontwikkelt zodat wij ook erkennen dat we op een absurde manier de hele aarde uitbuiten en ook met “beesten” omgaan. Dieren met name roofdieren kunnen ontzettend wreed zijn, , maar mensen ook. Psychologen verklaren het feit dat mensen wreedheden kunnen plegen op andere groepen doordat zij de ander ontmenselijken. Met de term beestachtig ontmenselijkt Willem Alexander de daders van de slavernij. Maar ik hoop dat we een stap verder kunnen zetten. Ik zie het als iets absurds om leven, mens, dier en plant, bewust als gebruiksvoorwerp te zien. Deze visie dient alleen tot het in stand houden van ons gevoel van superioriteit. Ik hoop dat we onszelf meer en meer gaan verbinden en verhouden tot onze naasten, tot de ander, en gaan leven in harmonie met onze omgeving -die voor ons hier grenzeloos schijnt, maar zoals we weten niet onuitputtelijk is- en de waarde in gaan zien van de medemens, de dieren, de planten en de aarde zelf. Dit is waar we kunnen leren van de kennis van de inheemse bevolking die we ooit als minderwaardig hebben behandeld en vaak nog onderwaarderen.
* Na de afschaffing van de slavenhandel in 1815 door koning Willem I ingevolge het Congres van Wenen werd in het Koninkrijk der Nederlanden bijna vijftig jaar later, in 1863, de slavernij zelf afgeschaft. Al eerder waren andere koloniale mogendheden overgegaan tot afschaffing. In het Britse rijk werd de slavernij in 1833 met de Slavery Abolition Act verboden. In het Franse rijk werd de slavernij in 1848 afgeschaft.
Nederland schafte de slavernij in etappes af, eerst in de onder direct bestuur staande delen van Nederlands-Indië met ingang van 1 januari 1860 (Wet vaststelling van het Reglement op het beleid der regering van Nederlandsch Indië). In sommige onder indirect bestuur staande delen van Nederlands-Indië bleef de slavernij bij de sultanaten voortbestaan. Op het eiland Soembawa duurde dit tot 31 maart 1910, op Samosir tot 1914.
In Suriname en Curaçao en Onderhorigheden werd per 1 juli 1863 de slavernij afgeschaft met de Emancipatiewet; de afschaffing van de slavernij werd aangeduid met de term emancipatie. Op deze dag klonken 21 kanonschoten in Paramaribo en werden de slaven vrije mensen. Op die dag kregen zo’n 35.000 slaven in Suriname en 12.000 slaven op de Nederlandse eilanden in het Caribisch gebied hun vrijheid. Er werden feesten georganiseerd waarbij koning Willem III der Nederlanden als sleutelfiguur en weldoener van de vrijgemaakte slaven werd gepresenteerd.
ondinedekroonprinting 